Fotofestival Naarden 1995

In het midden van een nauwe binnenplaats van een sober gebouwencomplex lig je op je rug naar boven te staren naar de buitenlucht, die door de architectuur van de bovenste verdiepingen een rechthoekige vorm heeft gekregen. Het is avond. Het schemerlicht van de schijnbaar onbereikbare buitenwereld wordt overstemt door het kunstlicht afkomstig van de appartementen, dat de verdiepingen van de omsloten ruimte in een rood-oranje gloed zet. Even later lig je in dezelfde houding de onregelmatige randen van oprijzende, beschaduwde bergwanden te bestuderen, die het grillige kader van een wolkenlucht vormen. Weer later wordt het daglicht door een dek van boombladeren en takken gefilterd, waardoor alle lijnen en kleuren een wazig en transparant karakter krijgen.

De geschetste beeldervaringen van F.G.Th. Ros (1958) waren te zien op het Fotofestival Naarden in 1995, levensgroot aan de buitenzijden van de vestingmuren en op het water dat het stervormige complex omringt. Het festival, dat is uitgegroeid tot het grootste nationale foto-evenement, biedt de beroepsfotograaf de mogelijkheid zijn werk aan een groot publiek te tonen. Dat Fred Ros geen fotograaf pur sang is en zich in zijn werk eigenlijk begeeft op de grens van schilderkunst en fotografie, geeft aan dat de organisatie zich ook in de breedte wil oriënteren.

Met hulp van een projectsubsidie van de Provincie Utrecht werd hij in de gelegenheid gesteld deel te nemen. Ter hoogte van de drie vesting-ingangen plaatste hij zijn beeldende impressies van besloten (gebouwde) ruimten, wolkenluchten en wateroppervlakken, waarbij de vestingmuren meer letterlijk dan figuurlijk als achtergrond dienden. Hoewel de historie van de locatie tot de verbeelding spreekt - bijvoorbeeld het belang van de van oudsher strategische ligging van Naarden als grensvesting van het toenmalige graafschap Holland en later als een belangrijk onderdeel van de Hollandse Waterlinie - spelen voor Fred Ros de specifieke licht- en ruimteverhoudingen van de omgeving een grotere rol. De visuele kwaliteiten van de omgeving, de invloed van lichtveranderingen op de getoonde werken, en de inwerking van het reflecterende water dragen bij aan de beleving van deze 'fotoschilderijen', waarin de ruimte tot een tastbaar onderdeel wordt. "De toeschouwer zal ervaren dat op deze plek al die jaren hetzelfde spel van licht en schaduw plaatsvond en tegelijkertijd dat hij daar nu een uniek moment van meemaakt."

De ‘fotoschilderijen’ laten zich niet makkelijk onder één noemer vatten. De stilte, de ruimte, het licht, de dubbelheid en de beweging zijn de verschillende ingrediënten die de beschouwing van een werk tot een ervaring maken. “Soms zit je er midden in, soms hang je, vlieg je, tuimel je.” Tegenstellingen als diepte en hoogte, donker en licht, en rust en dynamiek worden met elkaar verbonden. Het één bestaat dankzij het andere. De werken ontstaan naar aanleiding van indrukken die Ros opdoet tijdens zijn reizen, waarvan die naar Praag een belangrijke bleek. Door bepaalde beelden getroffen, maakt hij series foto’s die later als uitgangspunt dienen voor zijn 'schilderingen'. Het vaak extreem lage standpunt van de camera en het gebruik van een visooglens, waardoor de omringende ruimte vervormt, maken van de fotografische impressie ook een autonoom beeld, waarin herkenbare zaken verworden tot abstracte beeldelementen.

Het gebruikte materiaal of medium acht Fred Ros ondergeschikt aan het beeld, waarmee hij zijn beleving van een bepaalde ruimte of sfeer wil overbrengen. De intensiteit van een kleur, de felheid van licht of het duistere van een nacht kunnen volgens Ros niet voldoende op een foto worden vastgelegd. De fotografie gebuikt hij louter als onderzoekend instrument. De details die de opgedane indrukken kenmerken, kunnen beter worden weergegeven met de zeefdruktechniek, waarbij verschillende materialen als ondergrond kunnen dienen. Door gebruik te maken van dragers met een hoge lichtreflectie, als bijvoorbeeld paarlemoer- of filmdoek, kan deze beleving nog eens extra worden versterkt. "Door een relatie te leggen tussen beeld en drager worden meerdere dimensies van ruimte voelbaar: de confrontatie tussen het fysieke vallen in een gat en het ervaren van een geestelijke duizeling."

Met een combinatie van de zeefdruk-schildertechniek en de modernste reproduktietechnieken heeft Fred Ros de historische vestingstad Naarden nieuwe allure willen geven.